Αρχοντικό Σβαρτς στα Αμπελάκια

Ίχνη αλλοτινής αίγλης και σημάδια περασμένου πλούτου είναι ακόμα εμφανή στα πανέμορφα Αμπελάκια, το χωριό που από τις δυτικές πλαγιές του Κισσάβου, εποπτεύει την είσοδο στην κοιλάδα των Τεμπών.

Τι χρειάστηκε όμως για να γράψουν τα Αμπελάκια το όνομα τους με χρυσά γράμματα στα κιτάπια της ιστορίας; Μια εμπνευσμένη πρωτοβουλία, ένα όραμα, μια απόφαση συνεργασίας που θα άλλαζε για πάντα τους όρους του εμπορίου. Η «Κοινή Συντροφιά», ο συνεταιρισμός που ίδρυσαν οι Αμπελακιώτες το 1778, για να αντιμετωπίσουν ενωμένοι τον ανταγωνισμό στο νηματεμπόριο (όπου διέπρεπαν με τα ξακουστά, πορφυρά -βαμμένα με το χρώμα από το φυτό ριζάρι - βαμβακονήματα τους), θεωρείται πως ήταν ο πρώτος που ιδρύθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο!

Με 6.000 μέλη, 24 εργαστήρια και 17 υποκαταστήματα στην Ευρώπη, ο συνεταιρισμός αποτέλεσε παράδειγμα καινοτομίας, μια πρώιμη “startup”! Ήδη από το 1780 τα Αμπελάκια είχαν γίνει πλούσια γεγονός που αποτυπώνεται στα εντυπωσιακά αρχοντικά που διασώζονται από εκείνη την εποχή.

Το πιο επιβλητικό απ’ όλα είναι το αρχοντικό Σβάρτς, που ανήκε στον πρόεδρο του συνεταιρισμού Γεώργιο Μαύρο, γνωστό ως Σβαρτς (“Schwartz” – «Μαύρος» στα γερμανικά). Το τριώροφο αρχοντικό, για το οποίο απαιτήθηκαν 8 χρόνια για να κτιστεί και 3 για να ζωγραφιστεί, θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα κοσμικά κτίρια του Ελλαδικού χώρου.

Στην περιοχή των Αμπελακίων θα βρείτε αρκετά ακόμα αρχοντικά, όμως το αρχοντικό του Σβαρτς παραμένει το κορυφαίο δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής υψηλής αισθητικής του 18ου αιώνα και αποτελείται από ισόγειο και δύο ορόφους, με πολύ εντυπωσιακές τοιχογραφίες που απεικονίζουν «γωνιές» της Κωνσταντινούπολης.

Το ξύλο είναι το κυρίαρχο στοιχείο τόσο στα ταβάνια όσο και ως επένδυση στους τοίχους. Ως «αρχιτέκτονας» του αρχοντικού αναφέρεται σε μακέτα που βρέθηκε στο αρχοντικό, ο Ιωάννης Ζερμπηνός, ενώ οι τοιχογραφίες, είναι έργο του του Λ. Λόλη. Σήμερα το αρχοντικό αυτό λειτουργεί ως ένας μουσειακός χώρος όπου ο επισκέπτης μπορεί να μεταφερθεί στον χρόνο και να πάρει μια ιδέα για τον πλούτο μια άλλης εποχής.