ΑΡΓΙΘΕΑ - Στην καρδιά των Αγράφων

«Άγρια» και «ανυπότακτα» είναι δύο επίθετα που συνοδεύουν συχνά τα Άγραφα, από την εποχή που δεν κατέστη δυνατή η «εγγραφή» τους στα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα και «σβήστηκαν απ’ τον χάρτη». Αποτελούσαν ανέκαθεν πυρήνες αντίστασης από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και την Γερμανική Κατοχή μέχρι και σήμερα που αντιδρούν σθεναρά στην τοποθέτηση ανεμογεννητριών. 

Είναι ένας από τους πιο απόμακρους και δύσβατους τόπους της Ελλάδας, ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκην μειονέκτημα. Η φύση παραμένει ανέγγιχτη, αμόλυντη, μεγαλειώδης. Ο τρόπος ζωής των λιγοστών κατοίκων μοιάζει να βγήκε από χρονοκάψουλα. Εδώ ο επισκέπτης παίρνει μια δυνατή γεύση από «παλιά Ελλάδα». Που σημαίνει, πνεύμα αδάμαστο απέναντι στις κακουχίες, αδιάκοπος αγώνας απέναντι στα στοιχεία της φύσης, αδιαπραγμάτευτη αγάπη για τον τόπο και αγνή, άδολη φιλοξενία χωρίς ιδιοτέλεια. 

Image

Η Αργιθέα δεν είναι για τους πολλούς, ούτε γι’ αυτούς που αναζητούν πολυτέλειες. Θα την αγαπήσουν οι μυημένοι, οι συνειδητοποιημένοι», οι λάτρεις των αυθεντικών εμπειριών και της περιπέτειας, αυτοί που δεν έχουν πρόβλημα να ξεβολευτούν για λίγο. Με πολυάριθμες βαθιές χαράδρες και άλλες τόσες πανύψηλες κορυφές (επτά εκ των οποίων με υψόμετρο μεγαλύτερο των 2.000 μέτρων), με πυκνά δάση από έλατα, οξυές, καστανιές, κέδρους, βελανιδιές και πουρνάρια, οι φυσιολάτρες και οι περιπατητές θα βρουν την «παιδική χαρά» τους. Τα πάντα πρόθυμα μέλη του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου (ΕΟΣ) Καρδίτσας (τηλ.: 6940794395 – 6974110853) μπορούν να δώσουν κατευθύνσεις ή να συμπεριλάβουν στις εξορμήσεις τους κάθε επισκέπτη. Οι επισκέπτες θα  βρουν επίσης διάσπαρτα αραιοκατοικημένα χωριά, ιστορικά μοναστήρια, δεκάδες πέτρινα γεφύρια και την νεότερη φυσική λίμνη της Ελλάδας, την Στεφανιάδα,  η οποία δημιουργήθηκε το 1963 όταν η πλαγιά Στοιχειό ξεκόλλησε από το βουνό Σμίνικο και «έφραξε» έναν από τους παραπόταμους του Αχελώου. 

Η Αργιθέα χωρίζεται σε δύο (συν μία) περιοχές, Ανατολική και Δυτική, και σε δύο διαδρομές, την νότια και την βόρεια, αντίστοιχα. Και οι δύο διαδρομές ξεκινούν από το Μουζάκι, όπου θα πρέπει να γεμίσετε το ρεζερβουάρ του οχήματος σας, γιατί πρατήριο καυσίμων μέσα στα βουνά δεν θα βρείτε. Οι δύο διαδρομές, ανάλογα με την εποχή και καιρού επιτρέποντος συναντώνται, στα δυτικά μέσω βατού χωματόδρομου , λίγο πριν την κοιλάδα του Αχελώου, που αποτελεί στην ουσία μια τρίτη «υποπεριοχή». Το χειμώνα, αυτή η σύνδεση, καθίσταται από δύσκολη έως αδύνατη.

Image

Ανατολική Αργιθέα

Ακολουθώντας τη νότια διαδρομή, το πρώτο χωριό που θα συναντήσετε μετά τον αυχένα της Οξυάς είναι το γραφικό Βλάσι σε υψόμετρο 1060 μέτρων στις πλαγιές του όρους Καράβα. Απέναντι του βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ξακουστά χωριά της περιοχής, το Πετρίλο, γνωστό και ως «Τα Πετρίλια», καθώς αποτελείται από διάσπαρτους οικισμούς. Μέχρι το 1821 τα Πετρίλια μετρούσαν 5.000 ψυχές. Το ’44 το Δημοτικό τους σχολείο διετέλεσε έδρα της Κυβέρνησης του Βουνού. Πυρήνας τους η Μονή Γέννησης της Θεοτόκου -που οι κάτοικοι επιμένουν να προσφωνούν με το παλιό όνομα: Μονή Αγίου Χαραλάμπου. Στη γειτονιά Χάρις βρίσκεται η πετρόχτιστη Κοίμηση της Θεοτόκου, μια από τις 19 διάσπαρτες στους μαχαλάδες εκκλησίες. Οι … πιστοί επιστρέφουν κατά παράδοση το καλοκαίρι, άλλοι από το Σχηματάρι, άλλοι από τη Λάρισα. Οι Βλασιώτες μετοίκισαν πιο κοντά – ανεβαίνουν από το Μουζάκι. 

Στο Δροσάτο θα βρείτε ένα πανέμορφο πέτρινο γεφύρι, ενώ στο Πετροχώρι και στους κοντινούς κτηνοτροφικούς οικισμούς, την Πατλιά και την Εβάκλη, αξίζει να αναζητήσετε ντόπια φέτα Αγράφων και αυθεντικό τσαλαφούτι, ένα μαλακό, κρεμώδες τυρί. Στο γειτονικό Λεοντίτο που υπήρξε λημέρι του αρματολικιού του Καραϊσκάκη, στην πλατεία του χωριού θα δείτε έναν θεόρατο πλάτανο, ηλικίας 1.000 ετών! Λίγο πιο δυτικά βρίσκεται μια «αετοφωλιά πίστης», το πιο σημαντικό προσκύνημα της περιοχής, η Μονή Σπηλιάς. Τελευταία στάση σε αυτή τη διαδρομή, η λίμνη Στεφανιάδα, όπου με τη βοήθεια της Finix Adventures (τηλ. 6977663453) και της Βασιλικής  Κοϊμτζίδου μπορείτε να επιδοθείτε σε πλήθος υπαίθριων δραστηριοτήτων, κάτι που ισχύει και για την ευρύτερη περιοχή.

Image

Δυτική Αργιθέα

Η δεύτερη, βόρεια, διαδρομή προϋποθέτει τη διάβαση του Τυμπάνου, το πέρασμα του διαβόητου διάσελου που είναι για την Θεσσαλία, ότι είναι η «Κατάρα» για την Ήπειρο. Η διάσχιση του κατά τους χειμερινούς μήνες είναι πολύ δύσκολη χωρίς αλυσίδες και απαγορευτική κατά τις βραδινές ώρες. Στο πέρασμα των χρόνων πολλοί Αργιθεάτες έχουν χάσει τη ζωή τους από χιονοστιβάδες στην προσπάθεια τους να τον διαβούν. Για να μην ξεχαστούν ο Δήμος Αργιθέας έχει στήσει στο σημείο «Μνημείο Αδικοχαμένων στα Χιόνια Αργιθεατών».

Πρώτο χωριό στη διαδρομή η Αργιθέα, η οποία παρά το όνομα δεν είναι η «πρωτεύουσα» του Δήμου, καθώς οι κάτοικοι της μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού. Περίπου 3 χλμ. παρακάτω βρίσκεται ο «κόμβος» της Αγορασιάς,  όπου λειτουργούν δύο καφενεία, στα οποία μπορείτε να τσιμπήσετε κάτι πρόχειρο, να εφοδιαστείτε με τσιγάρα και σνακ, ακόμα και με βενζίνη σε μπιτόνι, σε περίπτωση ανάγκης. Εδώ βρίσκεται και η διασταύρωση για Καρυά, ενώ το ξακουστό πέτρινο γεφύρι της (γνωστό και ως «Τριζώλου», ή «Τριζώλ’» για τους ντόπιους), το μεγαλύτερο της Θεσσαλίας βρίσκεται λίγο παρακάτω. 

Λίγο πριν την Αγορασιά σκαλιά οδηγούν στο νεκροταφεία της αρχαίας Αργιθέας, απομεινάρι της πρωτεύουσας των αρχαίων Αθαμάνων. Λίγο μετά την Αγορασιά, μια δεξιά «έξοδος» οδηγεί στο Ανθηρό, το πιο «ζωντανό» χωριό της περιοχής και έδρα του Δήμου Αργιθέας. Εδώ θα βρείτε ένα ενδιαφέρον Εκκλησιαστικό μουσείο, καφετέριες, ταβέρνες, μίνι μάρκετ, πεστροφοτροφείο, νερόμυλους και τις όμορφες πηγές της Γκούρας. Όλα τα καλά! Σε απόσταση 3 χλμ, βόρεια του Ανθηρού, βρίσκεται η εντυπωσιακή αλλά έρημη Μονή Κατουσίου του 17^ου αιώνα.

Image

Επιστρέφοντας στον «κεντρικό» δρόμο και με πορεία κατηφορική, λίγο πριν διασχίσετε το Λιασκοβίτικο ρέμα, μια έξοδος στα δεξιά οδηγεί στο Πετρωτό (παλιά ονομασία «Λιάσκοβο»),  και συνεχίζει, σχεδόν παράλληλα με την κοίτη του Αχελώου ως την Καλή Κώμη, με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και τα Ελληνικά, απ’ όπου μέσω χωματόδρομου και ενός αρκετά δύσβατου μονοπατιού μήκους 2χλμ, θα φτάσετε στο εντυπωσιακό γεφύρι του Κορακονησίου.

Μετά από αυτή την παράκαμψη θα διασχίσετε το Λιασκοβίτικο ρέμα από την μεταλλική γέφυρα και στα δεξιά σας θα δείτε ένα από τα πιο όμορφα πέτρινα γεφύρια της περιοχής, αυτό του Πετρωτού. Από εδώ και πέρα, περνώντας μέσα από τούνελ σκαμμένα στο γυμνό βράχο, θα φτάσετε στην κοιλάδα του Αχελώου.

Image

Η κοιλάδα του Αχελώου

Το ημιτελές φράγμα της Συκιάς χωρίζει την κοιλάδα του Αχελώου σε δύο τμήματα. Βόρεια είναι αρκετά στενή ενώ λίγο νοτιότερα αρχίζει να αποκτά μεγαλύτερο πλάτος. Αμέσως μετά την έξοδο του τελευταίου τούνελ πριν το οικισμό της Συκιάς θα δείτε πάνω από το ποτάμι την Κούλια (οθωμανικό φυλάκιο) που βρισκόταν δίπλα στο γεφύρι του Κοράκου.  Ήταν κάποτε το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι της Ελλάδας, με άνοιγμα τόξου 45 και ύψος 25 μέτρα, ένωνε τη Θεσσαλία με την Ήπειρο από το 1514, μέχρι που ανατινάχτηκε στον Εμφύλιο με 61 κιλά δυναμίτη.

Image

Στα Νεοχώρια Βραγγιανών θα δείτε την παλιά περαταριά (εναέριο καρούλι), ένα χειροκίνητο «τελεφερίκ» που περνάει πάνω από τον Αχελώο και ενώνει Καρδίτσα και Άρτα, Ήπειρο και Θεσσαλία. Λειτουργούσε επίσημα μέχρι το 1997 με διορισμένο υπάλληλο – περατάρη από τη Νομαρχία Καρδίτσας. Λίγο παραπάνω, στα Βραγγιανά, έδρα του πρώην Δήμου Αχελώου, το ρεύμα έφτασε το ’81. Οι 150 οικογένειες κάποτε έγιναν 200 άνθρωποι που ασχολούνται με τη γη και την κτηνοτροφία, πλάι στο στολίδι τους, τη Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος.

Το πιο «ζωντανό» χωριό της περιοχής, είναι το Αργύρι, πολύ κοντά στα «σύνορα» με την Ευρυτανία. Έχει καφενείο και σχολείο, κατοικείται από νέους ανθρώπους, οι οποίο «κόντρα στο ρεύμα» ξεχειμωνιάζουν στον τόπο τους και ξεκαλοκαιριάζουν στα νησιά, εργαζόμενοι στον τουρισμό. Επτά χιλιόμετρα νότια του Αργυρίου, στο «τετραεθνές» Καρδίτσα-Ευρυτανία-Αιτωλοακαρνανία-Άρτα, το υπέροχο, τετράτοξο πέτρινο γεφύρι Καταφυλλίου – Αυλακίου, πάνω από τα γαλάζια νερά του Αχελώου, αποτελεί την γραμμή τερματισμού για την δύσκολη αλλά πολύ γοητευτική προσπάθεια εξερεύνησης των Θεσσαλικών Αγράφων.

Image