Ασκηταριά Πυθίου Ελασσόνας

Η περιοχή του Πυθίου διαθέτει παρελθόν που χάνεται βαθιά στον χρόνο. Στον λόφο των Αγίων Αποστόλων ήρθαν στο φως ερείπια της αρχαίας πόλης, μέρους της περίφημης Περραιβικής Τριπολίτιδας μαζί με την Άζωρο και τη Δολίχη, με το Πύθιο να θεωρείται η σημαντικότερη από τις τρεις πόλεις. Στα αρχαϊκά και κλασικά χρόνια λατρεύονταν εδώ ο Ποσειδώνας –προστάτης όχι μόνο της θάλασσας αλλά και των υδάτων της ενδοχώρας– καθώς και ο Πύθιος Απόλλωνας.

Στα βυζαντινά χρόνια, το Πύθιο παρέμεινε σημαντικό οικιστικό, αλλά και θρησκευτικό κέντρο. Στα ύστερα χρόνια αυτής της εποχής ανήκουν τα δύο ασκηταριά που βρίσκονται σε μικρή απόσταση από το χωριό, σε τοποθεσία που οι ντόπιοι αποκαλούν «Πόρτες Ολύμπου», στους πρόποδες του «βουνού των θεών». Βρίσκονταν υπό την εποπτεία της ιστορικής Μονής Αγίας Τριάδας Σπαρμού Ολύμπου και της Μονής Τσιμπίνου, ενώ αποτέλεσαν χώρους προετοιμασίας μοναχών που στη συνέχεια στελέχωναν τα μοναστήρια του Ολύμπου. Τη σημασία τους ανέδειξε ο αείμνηστος αρχαιολόγος – βυζαντινολόγος, Νίκος Νικονάνος.

Το μεγάλο Ασκηταριό («Αναλήψεως του Κυρίου»)

Φεύγοντας από το χωριό με κατεύθυνση βορειοανατολική, μετά από 500 περίπου μέτρα θα συναντήσετε στα δεξιά πινακίδα για τα ασκηταριά. Μετά από περίπου 1 χλμ. σε βατό χωματόδρομο, θα συναντήσετε στα αριστερά σας, τα σκαλοπάτια που οδηγούν στο πρώτο ασκηταριό, το μεγαλύτερο από τα δύο. Η πρόσβαση σε αυτό είναι πολύ εύκολη.

Πρόκειται για αρκετά ευρύχωρο σπήλαιο, διαστάσεων περίπου 10Χ10 μέτρων, με μια εξωτερική εσοχή που προσφέρει θαυμάσια φυσική προστασία. Η διαμόρφωση του μνημείου έγινε σε δύο επίπεδα και σε πέντε συνολικά χώρους. Για να φτάσει ο επισκέπτης στον κυρίως ναό, ανεβαίνει έξι σκαλιά και περνά μια τοξωτή πύλη. Ελάχιστα τμήματα τοιχογραφιών σώζονται, με πιο χαρακτηριστικές τις μορφές των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, που χρονολογούνται στον 14ο αιώνα.

Image

Το Ασκηταριό του Τιμίου Σταυρού («Αγίων Ταξιαρχών»)

Σε μικρή απόσταση, λίγο ψηλότερα και δυτικότερα, βρίσκεται το πιο εντυπωσιακό από τα ασκηταριά. Είναι μικρότερο από το πρώτο και με πιο δύσκολη πρόσβαση. Είναι γνωστό στους ντόπιους ως «των Αγίων Ταξιαρχών», όμως, όπως αποκαλύπτει κτητορική επιγραφή του 1339, είναι στην πραγματικότητα αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό. Είναι χτισμένο μέσα σε σπήλαιο, πάνω σε μια στενή φυσική εξέδρα του βράχου, και αποτελείται από τρία μέρη: τον μικρό ναΐσκο, τον νάρθηκα και το ασκητικό κελί.

Στο μικρό αυτό λατρευτικό καταφύγιο σώζονται τοιχογραφίες μοναδικής αξίας. Παρά τις φθορές αιώνων αλλά και τις έντονες, δυστυχώς, βανδαλιστικές επιγραφές των επισκεπτών (που φτάνουν μέχρι και τις μέρες μας), παραμένουν ορατές μορφές αγίων και διακοσμητικά στοιχεία της εποχής των Παλαιολόγων.

Τα σπήλαια σε μεταγενέστερες εποχές, κατά την Τουρκοκρατία και τη Γερμανική Κατοχή, χρησιμοποιήθηκαν από τους κατοίκους της περιοχής ως κρησφύγετα. Σύμφωνα με τοπικό θρύλο, εδώ πραγματοποιούνταν μυστικές συναντήσεις μελών της Φιλικής Εταιρείας.

*Τα ασκηταριά βρίσκονται σε απόσταση 27 χλμ. από την Ελασσόνα και 68 χλμ. από τη Λάρισα.