Η Μονή Ολυμπιώτισσας

Η ιστορία της Μονής ανάγεται στα τέλη του 13ου αιώνα. Σύμφωνα με τις πηγές, ιδρύθηκε ή ανακαινίστηκε την περίοδο 1289–1303 με χορηγία των σεβαστοκρατόρων Κωνσταντίνου και Θεοδώρου Δούκα, συνδιοικητών της Θεσσαλίας. Η ύπαρξή της τεκμηριώνεται με ιστορικά έγγραφα, όπως το χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγου (1336) και το σιγίλλιο γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωάννου ΙΔ΄ (1342), το οποίο κατοχυρώνει την αυτονομία της Μονής από τις τοπικές αρχές.

Αρχικά ανδρική και σταυροπηγιακή, η Μονή αποτέλεσε κέντρο θρησκευτικής ζωής και παιδείας, γνωρίζοντας ιδιαίτερη ακμή κατά τον 16ο και τον 18ο αιώνα. Σήμερα λειτουργεί ως γυναικεία μονή και συνεχίζει να αποτελεί τόπο προσευχής, φιλοξενίας και πνευματικής γαλήνης.

Από τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος στην Παναγία Ολυμπιώτισσα

Αρχικά η Μονή ήταν αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, όμως κατά τον 18ο αιώνα επικράτησε η αφιέρωση στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η ονομασία Ολυμπιώτισσα συνδέεται με μια συγκινητική παράδοση: η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που σήμερα φυλάσσεται στο καθολικό, προέρχεται από μια εγκαταλελειμμένη μονή της Καρυάς Ολύμπου.

Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, όταν η μονή της Καρυάς διαλύθηκε, η εικόνα ξεκίνησε «μόνη της» να φτάσει στην Ελασσόνα. Ένας βοσκός που είδε ένα φως μέσα από τους βάτους πέταξε φοβισμένος μια πέτρα προς το σημείο και αμέσως το χέρι του παρέλυσε. Την επόμενη μέρα, οι κάτοικοι βρήκαν την εικόνα με την πέτρα σφηνωμένη επάνω της. Ο βοσκός μετάνιωσε και θεραπεύτηκε, ενώ η εικόνα μεταφέρθηκε με λιτανεία στη Μονή της Μεταμορφώσεως, η οποία από τότε πήρε το όνομα Παναγία Ολυμπιώτισσα.

Image

Το Καθολικό της Μονής

Το Καθολικό της Μονής εντυπωσιάζει εξωτερικά με το πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοδομίας του, που αποτελεί δείγμα της στενής σχέσης της θεσσαλικής με τη μακεδονική ναοδομία. Στο εσωτερικό του ξεχωρίζουν οι παραστάσεις της Παναγίας Ολυμπιώτισσας και των Αγίων, φιλοτεχνημένες με λεπτότητα και έντονα χρώματα. Οι τοιχογραφίες της, αν και φθαρμένες από τον χρόνο, διατηρούν τη βυζαντινή μεγαλοπρέπεια και τη θρησκευτική ευλάβεια των δημιουργών τους.

Στο ναό δεσπόζει το ξύλινο τέμπλο του 19ου αιώνα, έργο του περίφημου Δημήτρη Μετσοβίτη (1840). Λαξευμένο από ξύλο καρυδιάς, διακοσμημένο με φυτικά μοτίβα, δικέφαλους αετούς, αγγέλους και βιβλικές παραστάσεις, θεωρείται αριστούργημα της μετσοβίτικης ξυλογλυπτικής. Εξίσου σημαντική είναι και η παλαιάδυτική ξυλόγλυπτη θύρα, που φέρει επιγραφή του 1296 – χρονολογία που υποδηλώνει ανακαίνιση και αποδεικνύει ότι ο ναός προϋπήρχε του μοναστηριού.

Η μονή έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Image

Επίσκεψη στη μονή

Η Μονή της Παναγίας Ολυμπιώτισσας προσφέρει μια μοναδική εμπειρία για κάθε επισκέπτη. Ο συνδυασμός της ιστορικής μνήμης, της τέχνης, της θρησκευτικής συγκίνησης και της μαγευτικής θέας προς την ελασσονίτικη πεδιάδα δημιουργούν μια ατμόσφαιρα γαλήνης και σεβασμού. Είτε ως προσκύνημα είτε ως στάση πολιτιστικού ενδιαφέροντος, η επίσκεψη στην Ολυμπιώτισσα αποτελεί ένα ταξίδι στην πνευματικότητα και την ιστορία της Θεσσαλίας. Είναι επισκέψιμη κάθε μέρα, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, από τις 8 το πρωί ως τη 1 το μεσημέρι και από τις 5 το απόγευμα ως τη δύση του ήλιου.

Η μονή πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου, στην εορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, αλλά τιμά επίσης και τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου, διατηρώντας τον αρχικό της εορτασμό. Κάθε χρόνο, στις 5 Οκτωβρίου, παραμονή της απελευθέρωσης της Ελασσόνας από τον Οθωμανικό ζυγό (6 Οκτωβρίου 1912), πραγματοποιείται λιτανεία της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας από τη Μονή έως τον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου στο κέντρο της πόλης.