Ο Άγιος Ιωάννης στον Παλαιό Πλάτανο

Αν γινόταν διαγωνισμός για το πιο «άτυχο» χωριό της Ελλάδας, ο Παλαιός Πλάτανος Μαγνησίας, θα διεκδικούσε με μεγάλες αξιώσεις το «βραβείο». Το χωριό που φαίνεται να ιδρύθηκε τον 16^ο αιώνα, καταστράφηκε έξι φορές (!) μέσα σε 122 χρόνια, από το 1821 μέχρι το 1943! 

Μια παλιά πινακίδα στην είσοδο του οικισμού αφηγείται αυτή την απίστευτη σκυταλοδρομία του ολέθρου: «Τον 16^ο αιώνα κάτοικοι του νότιου Αλμυρού και της αρχαίας Άλος εξαιτίας πανούκλας ήρθαν και εγκαταστάθηκαν εδώ στον Πλάτανο και έτσι μεγάλωσε το χωριό. Με την καταστολή της Επανάστασης του 1821 στην επαρχία μας, κάηκε ολόκληρο το χωριό από τους Τούρκους. Το 1833 κάηκε και πάλι από τον λήσταρχο Βαλάτσο. Στη θεσσαλική εξέγερση του 1854 κάηκε για τρίτη φορά ολόκληρο το χωριό από τους Τούρκους. Στην επανάσταση του 1878 καταστράφηκε ολόκληρος ο Πλάτανος. Τον Αύγουστο του 1881 απελευθερώθηκε ο Πλάτανος. Το 1897 με τον ελληνοτουρκικό πόλεμο κάηκαν αρκετά σπίτια του χωριού από τον τουρκικό στρατό. Στις 15-8-1943 κάηκε ολόκληρος ο Πλάτανος από τους Ιταλούς. Το 1960 άρχισε η εγκατάλειψη του χωριού απ’ τους κατοίκους για το νέο χωριό Πλάτανο».

Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να γνώρισε για κάποιο διάστημα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μεγάλη άνθηση, αποτελώντας ένα από τα πιο ανθηρά χωριά της Δυτικής Μαγνησίας. Το μαρτυρούν τα εντυπωσιακά χαλάσματα μεγάλων πέτρινων κατοικιών που πλέον «καταβροχθίζονται» από πυκνή βλάστηση, δημιουργώντας ένα απόκοσμο όσο και συγκινητικό σκηνικό. Στα χρόνια της ακμής του, αποτελούνταν από δύο συνοικίες, του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Ιωάννη, οι οποίες απλώνονταν γύρω από τις δύο μεγάλες εκκλησίες του οικισμού.

Η «ακρόπολη» του Πλατάνου

Σε μικρό ύψωμα πάνω από τη μικρή πλατεία του χωριού με το πηγάδι, στέκει επιβλητικός ο ναός Αγίου Ιωάννη Προδρόμου με το εξαγωνικό καμπαναριό του. Φαίνεται να κτίσθηκε αρχικά γύρω στα μέσα του 19^ου αιώνα και πριν τη είσοδο του 20^ου, γνώρισε διάφορες ανακατασκευές, γεγονός που μαρτυρούν εντοιχισμένες πλάκες με τέσσερις διαφορετικές χρονολογίες. Το μήκος του ναού είναι γύρω στα 25 μέτρα, το πλάτος του 13 μέτρα και το ύψος του γύρω στα 10 μέτρα, μέγεθος αρκετά εντυπωσιακό για εκκλησία χωριού. 

Image

Ο ναός είναι σήμερα «ασκεπής», όμως η στέγη του ήταν ξύλινη κεραμοσκεπής (με κεραμίδια βυζαντινού τύπου), δίρριχτη στο κεντρικό κλίτος και μονόρριχτη στα πλάγια κλίτη. Οι διάφορες φάσεις ανακατασκευής του ναού, φαίνεται να συμπίπτουν με τις καταστροφές που υπέστη το χωριό. Σε αυτές τις ανακατασκευές προστέθηκαν ετερόκλητα δομικά και διακοσμητικά στοιχεία, γεγονός που οδήγησε σε έναν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό τύπο. Ασφαλώς οι βυζαντινές επιρροές είναι κυρίαρχες, όμως ενσωματώνονται και ρομαντικά - νεοκλασικά στοιχεία. 

Ανεξαρτήτως αρχιτεκτονικού ρυθμού, η είσοδος στο εσωτερικό του ναού που είναι παραδομένος στα στοιχεία της φύσης, προκαλεί συναισθήματα δέους, ευλάβειας και συγκίνησης στο επισκέπτη. Επιγραφές σε διάφορα σημεία των ξεφλουδισμένων τοίχων μας θυμίζουν: «Σεβασμός στα ιστορικά ιερά ερείπια»!