Η περιοχή των Σοφάδων φημίζεται για τον αγροτικό της χαρακτήρα και την παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων. Ο εύφορος κάμπος της Καρδίτσας δίνει τη δυνατότητα για εντατική καλλιέργεια βαμβακιού, καλαμποκιού, σιτηρών, αλλά και οσπρίων. Οι κάτοικοι συνεχίζουν να διατηρούν έναν ισχυρό δεσμό με τη γη και τις παραδόσεις τους, προσφέροντας στον επισκέπτη αυθεντικές γεύσεις και φιλοξενία από καρδιάς.

Είναι ένας προορισμός που συνδυάζει φυσική ομορφιά, πολιτιστική κληρονομιά και μοναδικές εμπειρίες για όλους τους επισκέπτες. Από τα ιαματικά λουτρά και τη λίμνη Σμοκόβου, μέχρι τα γραφικά χωριά και την αδρεναλίνη του Ράλι Ακρόπολις, η περιοχή προσφέρει πολλά περισσότερα απ’ όσα περιμένει κανείς.

Image

Ιαματικά λουτρά και λίμνη Σμοκόβου

Τα ιαματικά λουτρά Σμοκόβου αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους προορισμούς ευεξίας της περιοχής. Με ιστορία που χάνεται στους αιώνες, οι ιαματικές πηγές είναι γνωστές για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και την υψηλή περιεκτικότητα σε διοξείδιο του άνθρακα, υδρόθειο και άλλα ευεργετικά μεταλλικά στοιχεία. Οι εγκαταστάσεις προσφέρουν σύγχρονες υποδομές, ενώ η φυσική τοποθεσία τους – μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο – εγγυάται ηρεμία και χαλάρωση. Σχεδόν άγνωστες και «ανοργάνωτες» είναι οι ιαματικές πηγές Σουλαντά που διατηρούν μια ιδιαίτερη «πρωτόγονη» γοητεία.

Σε μικρή απόσταση από τα λουτρά, η λίμνη Σμοκόβου απλώνεται ανάμεσα στους λόφους της περιοχής, προσφέροντας ένα εντυπωσιακό σκηνικό. Η τεχνητή λίμνη δημιουργήθηκε για αρδευτικούς και ενεργειακούς σκοπούς, όμως πλέον έχει εξελιχθεί σε αγαπημένο προορισμό για φυσιολάτρες και όσους αναζητούν ήρεμες στιγμές στη φύση. Εδώ μπορείτε να απολαύσετε περιπάτους, πικνίκ, ψάρεμα, αλλά και φωτογραφικές εξορμήσεις χάρη στην πλούσια χλωρίδα και πανίδα που φιλοξενεί η περιοχή. Στο πανέμορφο υπαίθριο θέατρο Κτιμένης διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις, ανάμεσα τους και συναυλίες που εντάσσονται στο Φεστιβάλ Λιμνών που διοργανώνει η Περιφέρεια Θεσσαλίας. Όμορφη θέα στη λίμνη μπορείτε να απολαύσετε από το γραφικό χωριό Λουτροπηγή.

Image

Ρεντίνα: Ένα ζωντανό χωριό-μουσείο

Η Ρεντίνα, χτισμένη αμφιθεατρικά στις πλαγιές των Αγράφων, αποτελεί ένα από τα πιο παραδοσιακά χωριά του Δήμου Σοφάδων. Με έντονο αρχιτεκτονικό χαρακτήρα, πέτρινα σπίτια και καλντερίμια, αποτελεί ένα πραγματικό στολίδι με πλούσια ιστορία. Σημαντικά αξιοθέατα είναι ο Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και το Λαογραφικό Μουσείο. Το χωριό ζωντανεύει ιδιαίτερα το καλοκαίρι, με πολιτιστικές εκδηλώσεις, πανηγύρια και τοπικές γιορτές.

Ράλι Ακρόπολις 2025 – Ειδική Διαδρομή στο Δήμο Σοφάδων

Το 2025 φέρνει στο προσκήνιο μια ξεχωριστή εμπειρία για τους λάτρεις του μηχανοκίνητου αθλητισμού και ξαναβάζει τη Θεσσαλία στον «χάρτη» του WRC. Ο Δήμος Σοφάδων θα φιλοξενήσει μια από τις ειδικές διαδρομές του  Ράλι Ακρόπολις, ενός από τους πιο ιστορικούς και φημισμένους αγώνες ράλι παγκοσμίως. Η νέα ειδική διαδρομή Σμόκοβο, μήκους 24,59 χιλιομέτρων, κοντά στην ομώνυμη τεχνητή λίμνη, κάνει το ντεμπούτο της, προσφέροντας ένα εντυπωσιακό σκηνικό τόσο για τους θεατές όσο και για τους οδηγούς. Πρόκειται για μια σημαντική στιγμή για την περιοχή, που αναμένεται να προσελκύσει χιλιάδες επισκέπτες και φίλους του μηχανοκίνητου αθλητισμού από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

«Άγρια» και «ανυπότακτα» είναι δύο επίθετα που συνοδεύουν συχνά τα Άγραφα, από την εποχή που δεν κατέστη δυνατή η «εγγραφή» τους στα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα και «σβήστηκαν απ’ τον χάρτη». Αποτελούσαν ανέκαθεν πυρήνες αντίστασης από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και την Γερμανική Κατοχή μέχρι και σήμερα που αντιδρούν σθεναρά στην τοποθέτηση ανεμογεννητριών. 

Είναι ένας από τους πιο απόμακρους και δύσβατους τόπους της Ελλάδας, ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκην μειονέκτημα. Η φύση παραμένει ανέγγιχτη, αμόλυντη, μεγαλειώδης. Ο τρόπος ζωής των λιγοστών κατοίκων μοιάζει να βγήκε από χρονοκάψουλα. Εδώ ο επισκέπτης παίρνει μια δυνατή γεύση από «παλιά Ελλάδα». Που σημαίνει, πνεύμα αδάμαστο απέναντι στις κακουχίες, αδιάκοπος αγώνας απέναντι στα στοιχεία της φύσης, αδιαπραγμάτευτη αγάπη για τον τόπο και αγνή, άδολη φιλοξενία χωρίς ιδιοτέλεια. 

Image

Η Αργιθέα δεν είναι για τους πολλούς, ούτε γι’ αυτούς που αναζητούν πολυτέλειες. Θα την αγαπήσουν οι μυημένοι, οι συνειδητοποιημένοι», οι λάτρεις των αυθεντικών εμπειριών και της περιπέτειας, αυτοί που δεν έχουν πρόβλημα να ξεβολευτούν για λίγο. Με πολυάριθμες βαθιές χαράδρες και άλλες τόσες πανύψηλες κορυφές (επτά εκ των οποίων με υψόμετρο μεγαλύτερο των 2.000 μέτρων), με πυκνά δάση από έλατα, οξυές, καστανιές, κέδρους, βελανιδιές και πουρνάρια, οι φυσιολάτρες και οι περιπατητές θα βρουν την «παιδική χαρά» τους. Τα πάντα πρόθυμα μέλη του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου (ΕΟΣ) Καρδίτσας (τηλ.: 6940794395 – 6974110853) μπορούν να δώσουν κατευθύνσεις ή να συμπεριλάβουν στις εξορμήσεις τους κάθε επισκέπτη. Οι επισκέπτες θα  βρουν επίσης διάσπαρτα αραιοκατοικημένα χωριά, ιστορικά μοναστήρια, δεκάδες πέτρινα γεφύρια και την νεότερη φυσική λίμνη της Ελλάδας, την Στεφανιάδα,  η οποία δημιουργήθηκε το 1963 όταν η πλαγιά Στοιχειό ξεκόλλησε από το βουνό Σμίνικο και «έφραξε» έναν από τους παραπόταμους του Αχελώου. 

Η Αργιθέα χωρίζεται σε δύο (συν μία) περιοχές, Ανατολική και Δυτική, και σε δύο διαδρομές, την νότια και την βόρεια, αντίστοιχα. Και οι δύο διαδρομές ξεκινούν από το Μουζάκι, όπου θα πρέπει να γεμίσετε το ρεζερβουάρ του οχήματος σας, γιατί πρατήριο καυσίμων μέσα στα βουνά δεν θα βρείτε. Οι δύο διαδρομές, ανάλογα με την εποχή και καιρού επιτρέποντος συναντώνται, στα δυτικά μέσω βατού χωματόδρομου , λίγο πριν την κοιλάδα του Αχελώου, που αποτελεί στην ουσία μια τρίτη «υποπεριοχή». Το χειμώνα, αυτή η σύνδεση, καθίσταται από δύσκολη έως αδύνατη.

Image

Ανατολική Αργιθέα

Ακολουθώντας τη νότια διαδρομή, το πρώτο χωριό που θα συναντήσετε μετά τον αυχένα της Οξυάς είναι το γραφικό Βλάσι σε υψόμετρο 1060 μέτρων στις πλαγιές του όρους Καράβα. Απέναντι του βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ξακουστά χωριά της περιοχής, το Πετρίλο, γνωστό και ως «Τα Πετρίλια», καθώς αποτελείται από διάσπαρτους οικισμούς. Μέχρι το 1821 τα Πετρίλια μετρούσαν 5.000 ψυχές. Το ’44 το Δημοτικό τους σχολείο διετέλεσε έδρα της Κυβέρνησης του Βουνού. Πυρήνας τους η Μονή Γέννησης της Θεοτόκου -που οι κάτοικοι επιμένουν να προσφωνούν με το παλιό όνομα: Μονή Αγίου Χαραλάμπου. Στη γειτονιά Χάρις βρίσκεται η πετρόχτιστη Κοίμηση της Θεοτόκου, μια από τις 19 διάσπαρτες στους μαχαλάδες εκκλησίες. Οι … πιστοί επιστρέφουν κατά παράδοση το καλοκαίρι, άλλοι από το Σχηματάρι, άλλοι από τη Λάρισα. Οι Βλασιώτες μετοίκισαν πιο κοντά – ανεβαίνουν από το Μουζάκι. 

Στο Δροσάτο θα βρείτε ένα πανέμορφο πέτρινο γεφύρι, ενώ στο Πετροχώρι και στους κοντινούς κτηνοτροφικούς οικισμούς, την Πατλιά και την Εβάκλη, αξίζει να αναζητήσετε ντόπια φέτα Αγράφων και αυθεντικό τσαλαφούτι, ένα μαλακό, κρεμώδες τυρί. Στο γειτονικό Λεοντίτο που υπήρξε λημέρι του αρματολικιού του Καραϊσκάκη, στην πλατεία του χωριού θα δείτε έναν θεόρατο πλάτανο, ηλικίας 1.000 ετών! Λίγο πιο δυτικά βρίσκεται μια «αετοφωλιά πίστης», το πιο σημαντικό προσκύνημα της περιοχής, η Μονή Σπηλιάς. Τελευταία στάση σε αυτή τη διαδρομή, η λίμνη Στεφανιάδα, όπου με τη βοήθεια της Finix Adventures (τηλ. 6977663453) και της Βασιλικής  Κοϊμτζίδου μπορείτε να επιδοθείτε σε πλήθος υπαίθριων δραστηριοτήτων, κάτι που ισχύει και για την ευρύτερη περιοχή.

Image

Δυτική Αργιθέα

Η δεύτερη, βόρεια, διαδρομή προϋποθέτει τη διάβαση του Τυμπάνου, το πέρασμα του διαβόητου διάσελου που είναι για την Θεσσαλία, ότι είναι η «Κατάρα» για την Ήπειρο. Η διάσχιση του κατά τους χειμερινούς μήνες είναι πολύ δύσκολη χωρίς αλυσίδες και απαγορευτική κατά τις βραδινές ώρες. Στο πέρασμα των χρόνων πολλοί Αργιθεάτες έχουν χάσει τη ζωή τους από χιονοστιβάδες στην προσπάθεια τους να τον διαβούν. Για να μην ξεχαστούν ο Δήμος Αργιθέας έχει στήσει στο σημείο «Μνημείο Αδικοχαμένων στα Χιόνια Αργιθεατών».

Πρώτο χωριό στη διαδρομή η Αργιθέα, η οποία παρά το όνομα δεν είναι η «πρωτεύουσα» του Δήμου, καθώς οι κάτοικοι της μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού. Περίπου 3 χλμ. παρακάτω βρίσκεται ο «κόμβος» της Αγορασιάς,  όπου λειτουργούν δύο καφενεία, στα οποία μπορείτε να τσιμπήσετε κάτι πρόχειρο, να εφοδιαστείτε με τσιγάρα και σνακ, ακόμα και με βενζίνη σε μπιτόνι, σε περίπτωση ανάγκης. Εδώ βρίσκεται και η διασταύρωση για Καρυά, ενώ το ξακουστό πέτρινο γεφύρι της (γνωστό και ως «Τριζώλου», ή «Τριζώλ’» για τους ντόπιους), το μεγαλύτερο της Θεσσαλίας βρίσκεται λίγο παρακάτω. 

Λίγο πριν την Αγορασιά σκαλιά οδηγούν στο νεκροταφεία της αρχαίας Αργιθέας, απομεινάρι της πρωτεύουσας των αρχαίων Αθαμάνων. Λίγο μετά την Αγορασιά, μια δεξιά «έξοδος» οδηγεί στο Ανθηρό, το πιο «ζωντανό» χωριό της περιοχής και έδρα του Δήμου Αργιθέας. Εδώ θα βρείτε ένα ενδιαφέρον Εκκλησιαστικό μουσείο, καφετέριες, ταβέρνες, μίνι μάρκετ, πεστροφοτροφείο, νερόμυλους και τις όμορφες πηγές της Γκούρας. Όλα τα καλά! Σε απόσταση 3 χλμ, βόρεια του Ανθηρού, βρίσκεται η εντυπωσιακή αλλά έρημη Μονή Κατουσίου του 17^ου αιώνα.

Image

Επιστρέφοντας στον «κεντρικό» δρόμο και με πορεία κατηφορική, λίγο πριν διασχίσετε το Λιασκοβίτικο ρέμα, μια έξοδος στα δεξιά οδηγεί στο Πετρωτό (παλιά ονομασία «Λιάσκοβο»),  και συνεχίζει, σχεδόν παράλληλα με την κοίτη του Αχελώου ως την Καλή Κώμη, με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και τα Ελληνικά, απ’ όπου μέσω χωματόδρομου και ενός αρκετά δύσβατου μονοπατιού μήκους 2χλμ, θα φτάσετε στο εντυπωσιακό γεφύρι του Κορακονησίου.

Μετά από αυτή την παράκαμψη θα διασχίσετε το Λιασκοβίτικο ρέμα από την μεταλλική γέφυρα και στα δεξιά σας θα δείτε ένα από τα πιο όμορφα πέτρινα γεφύρια της περιοχής, αυτό του Πετρωτού. Από εδώ και πέρα, περνώντας μέσα από τούνελ σκαμμένα στο γυμνό βράχο, θα φτάσετε στην κοιλάδα του Αχελώου.

Image

Η κοιλάδα του Αχελώου

Το ημιτελές φράγμα της Συκιάς χωρίζει την κοιλάδα του Αχελώου σε δύο τμήματα. Βόρεια είναι αρκετά στενή ενώ λίγο νοτιότερα αρχίζει να αποκτά μεγαλύτερο πλάτος. Αμέσως μετά την έξοδο του τελευταίου τούνελ πριν το οικισμό της Συκιάς θα δείτε πάνω από το ποτάμι την Κούλια (οθωμανικό φυλάκιο) που βρισκόταν δίπλα στο γεφύρι του Κοράκου.  Ήταν κάποτε το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι της Ελλάδας, με άνοιγμα τόξου 45 και ύψος 25 μέτρα, ένωνε τη Θεσσαλία με την Ήπειρο από το 1514, μέχρι που ανατινάχτηκε στον Εμφύλιο με 61 κιλά δυναμίτη.

Image

Στα Νεοχώρια Βραγγιανών θα δείτε την παλιά περαταριά (εναέριο καρούλι), ένα χειροκίνητο «τελεφερίκ» που περνάει πάνω από τον Αχελώο και ενώνει Καρδίτσα και Άρτα, Ήπειρο και Θεσσαλία. Λειτουργούσε επίσημα μέχρι το 1997 με διορισμένο υπάλληλο – περατάρη από τη Νομαρχία Καρδίτσας. Λίγο παραπάνω, στα Βραγγιανά, έδρα του πρώην Δήμου Αχελώου, το ρεύμα έφτασε το ’81. Οι 150 οικογένειες κάποτε έγιναν 200 άνθρωποι που ασχολούνται με τη γη και την κτηνοτροφία, πλάι στο στολίδι τους, τη Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος.

Το πιο «ζωντανό» χωριό της περιοχής, είναι το Αργύρι, πολύ κοντά στα «σύνορα» με την Ευρυτανία. Έχει καφενείο και σχολείο, κατοικείται από νέους ανθρώπους, οι οποίο «κόντρα στο ρεύμα» ξεχειμωνιάζουν στον τόπο τους και ξεκαλοκαιριάζουν στα νησιά, εργαζόμενοι στον τουρισμό. Επτά χιλιόμετρα νότια του Αργυρίου, στο «τετραεθνές» Καρδίτσα-Ευρυτανία-Αιτωλοακαρνανία-Άρτα, το υπέροχο, τετράτοξο πέτρινο γεφύρι Καταφυλλίου – Αυλακίου, πάνω από τα γαλάζια νερά του Αχελώου, αποτελεί την γραμμή τερματισμού για την δύσκολη αλλά πολύ γοητευτική προσπάθεια εξερεύνησης των Θεσσαλικών Αγράφων.

Image

Οι βόλτες σας στην πόλη μπορούν να ξεκινήσουν από τον σημαντικό «πνεύμονα πράσινου», το μεγάλο πάρκο της με το υπέροχο όνομα «Παυσίλιπο». Στο ομώνυμο καφέ θα απολαύσετε στιγμές χαλάρωσης, ενώ τα παιδιά θα παίζουν στην διπλανή παιδική χαρά ή θα χαζεύουν τα παγώνια που περιφέρονται ελεύθερα. Αν πετύχετε αρσενικό παγώνι να ανοίγει τα φτερά του, βγάλτε τη φωτογραφική μηχανή. Είναι η ωραιότερη βεντάλια που έχετε δει στη ζωή σας! Το πάρκο αποτελεί πέρα από χώρο αναψυχής και χώρο πολιτισμού καθώς φιλοξενεί πλήθος εκδηλώσεων. 

Στην πλατεία δίπλα στο Παυσίλυπο, θα θαυμάσετε το γλυπτό «Η Μάνα μου», του σπουδαίου καλλιτέχνη Χρήστου Καπράλου, προσφορά της Βουλής των Ελλήνων στον Δήμο Καρδίτσας, ενώ στην άλλη πλευρά της πλατείας κυριαρχεί το άγαλμα του «Μαύρου Καβαλάρη», Νικόλαου Πλαστήρα. Στη δυτική πλευρά του πάρκου θα βρείτε τον Μητροπολιτικό ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. 

Image

Το κέντρο της πόλης

Από το Παυσίλιπο, ακολουθώντας τον κεντρικό και πιο «ζωντανό» πεζόδρομο της πόλης, την οδό Δημητρίου Τερτίπη, θα φτάσετε στην Κεντρική Πλατεία της πόλης, όπου κυριαρχεί το κτήριο «Παλλάς» που σήμερα στεγάζει υποκατάστημα της Alpha Bank. Το κτήριο που αναγέρθηκε στα τέλη του Μεσοπολέμου ήταν για πολλές δεκαετίες ο σημαντικότερος χώρος θεαμάτων και ψυχαγωγίας της πόλης, με αίθουσες κινηματογράφου, θεάτρου, καφενείο και μπαρ-εστιατόριο πολυτελείας. Στην κεντρική πλατεία ξεχωρίζει επίσης το πολύ ιδιαίτερο σιντριβάνι, το οποίο φιλοτεχνήθηκε το 2004-2005 από την διεθνούς φήμης Λαρισαία γλύπτρια τοπίων Νέλλα Γκόλαντα και αποτελεί μια τρισδιάστατη «πυξίδα» που απεικονίζει, μεταξύ άλλων, τους σημαντικότερους αστερισμούς που διακρίνονται από τη Θεσσαλία. Πολύ κοντά στην πλατεία, στην οδό Καραϊσκάκη, θα βρείτε ένα από τα ομορφότερα κτίρια της πόλης, το ξενοδοχείο «Άρνη». 

Σε απόσταση περίπου 100 μέτρων, με κατεύθυνση νότια βρίσκεται το πιο εντυπωσιακό κτίριο της πόλης, η Δημοτική Αγορά που κατασκευάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και κηρύχτηκε Μνημείο Ευρωπαϊκής Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς, το 1992. Στους δρόμους γύρω από την Αγορά θα βρείτε αρκετά παλιά μαγαζιά που θα σας αφήσουν μια «ρετρό» αίσθηση.

Image

Χώροι πολιτισμού

Πολύ κοντά βρίσκεται και το Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας, που εγκαινιάστηκε το 2012. Πρόκειται για ένα σύγχρονο και καλοστημένο μουσείο στο οποίο φιλοξενείται ο σημαντικός και άγνωστος στο ευρύ κοινό αρχαιολογικός πλούτος της Π.Ε. Καρδίτσας. Ένας άλλος σημαντικός πολιτιστικός «πόλος» της είναι η Δημοτική Πινακοθήκη που φιλοξενεί στη μόνιμη έκθεση της, μεταξύ άλλων, έργα σπουδαίων Καρδιτσιωτών καλλιτεχνών, με κορυφαίο τον Δημήτρη Γιολδάση, ενώ συχνά πραγματοποιούνται περιοδικές εκθέσεις με αναδρομικό, ομαδικό και θεματικό χαρακτήρα.

Σε κοντινή απόσταση από την πόλη (3 χλμ.) βρίσκεται το δάσος της Παπαράντζας ή «Χίλια Δένδρα». Με τα τεράστια αιωνόβια δέντρα είναι ένας ελκυστικός και πανέμορφος τόπος αναψυχής όλες τις εποχές του έτους.

Οι δύο ιστορικοί οικισμοί έχουν περάσει αναμενόμενα σε δεύτερο πλάνο, αφήνοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο υπερθέαμα των Μετεώρων. Παρ’ όλα αυτά έχουν πλούσια ιστορία και αξίζουν την προσοχή του επισκέπτη. Παραδοσιακά η οικονομία τους στηριζόταν στη γεωργία και την κτηνοτροφία, όμως με τον ερχομό του μαζικού τουρισμού οι περισσότεροι κάτοικοι στράφηκαν στον τομέα της φιλοξενίας και της εστίασης, γεγονός που είχε αντίκτυπο και στην οικιστική εικόνα τους. Στην Καλαμπάκα, στο Σοπωτό και στο Καστράκι, στο Μεσοχώρι, διατηρούνται γραφικές «γωνιές» που θυμίζουν το παρελθόν.

Η περιοχή κατοικείται από τους Νεολιθικούς χρόνους, όπως αποδεικνύουν τα ευρήματα στο γειτονικό σπήλαιο της Θεόπετρας, το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, αναμένεται να ξανανοίξει τις «πύλες» του για το κοινό μέσα στους επόμενους μήνες.

Image

Από το Αιγίνιο στην Καλαμπάκα

Στα Ρωμαϊκά χρόνια, υπήρχε στην περιοχή πόλη με την ονομασία Αιγίνιο, η οποία αναφέρεται από τον Στράβωνα, που παραδόξως δεν κάνει καμία αναφορά στο εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο των Μετεώρων. Κατά τα βυζαντινά χρόνια, η σημερινή Καλαμπάκα ονομαζόταν Σταγοί, με πιθανότερες ετυμολογικές εξηγήσεις, τις εξής: α) ‘ς τους αγίους-σταγιούς- σταγούς- Οι σταγοί, β) εκ του «σταγός», δηλαδή σιταγωγός, γ) από τη σλαβική λέξη «στάγια», που σημαίνει θάλαμοι ή κοιλώματα βράχων. Για την σύγχρονη ονομασία υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη είναι ότι προέρχεται από την βυζαντινή οικογένεια Καλαμπάκα, η δεύτερη ότι προέρχεται από το τουρκικό «καλέ-μπακ», που σημαίνει «περίοπτο, ισχυρό φρούριου».

Το σημαντικότερο αξιοθέατο της πόλης η τρίκλιτη Βασιλική της Κοίμησης (10^ος-11^ος αιώνας), με τον εντυπωσιακό «κεντρικό» μαρμάρινο άμβωνα. Βρίσκεται κάτω από τον επιβλητικό, κάθετο βράχο της Αγιάς. Επιβάλλεται μια επίσκεψη στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Μανιταριών, στους δύο ορόφους του οποίου θα δείτε απίστευτα ρεαλιστικές αναπαραστάσεις θηλαστικών και πουλιών καθώς και όλα τα μανιτάρια της περιοχής. Το Μουσείο είναι «υπεύθυνο» και για την Πανελλήνια Γιορτή Τρούφας, που διοργανώνεται με μεγάλη επιτυχία τα τελευταία δύο χρόνια στην Καλαμπάκα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η Σχολή Ξυλογλυπτικής, η μοναδική επαγγελματική σχολή του είδους στην Ελλάδα, η οποία λειτουργεί από το 1949.

Image

Σε πέτρινη αγκαλιά

Το Καστράκι είναι ο «κατ’ εξοχήν» οικισμός των Μετεώρων και μοιάζει να έχει κουρνιάσει στη αγκαλιά πέτρινων πύργων. Σε ότι αφορά το όνομα του χωριού φαίνεται ότι κατά τα βυζαντινά χρόνια υπήρχε εδώ πραγματικό κάστρο, αλλά θα μπορούσε να προέρχεται και από το φυσικό κάστρο που σχηματίζουν γύρω του τα βράχια. Οι πρώτοι κάτοικοι του, πρέπει να ήταν Ηπειρώτες, από τη Βόρειο Ήπειρο,  οι οποίοι ίδρυσαν αρχικά τους οικισμούς Ρουξιόρι, Αγία Παρασκευή, Ριγήλαβο και Τρισκιανό, που ενώθηκαν στις αρχές του 18^ου αιώνα, σχηματίζοντας το σημερινό χωριό.

Το Καστράκι προσφέρεται ως βάση για πεζοπορίες ανάμεσα στα βράχια των Μετεώρων. Αν βρεθείτε εδώ στην γιορτή του Αγίου Γεωργίου, μην παραλείψετε να παρακολουθήσετε την «αντικατάσταση» των μαντηλιών στον Άγιο Γεώργιο Μανδηλά, ένα μικρό μοναστήρι του 14^ου αιώνα, που βρίσκεται απόλυτα «ενσωματωμένο» σε βράχο των Μετεώρων.

Αν θέλετε να απολαύσετε την πιο εντυπωσιακή, «αεροπορική» θέα Καλαμπάκας, Καστρακίου και Μετεώρων, αναζητήστε τον δρόμο για τον παραθεριστικό οικισμό Κορομηλιά, ο οποίος από ύψος 1150 μέτρων προσφέρει ένα μοναδικό πανόραμα!

Τι κι αν με το πέρασμα των αιώνων ο αρχαίος «θεός – ποταμός» εξέπεσε του «αξιώματος» του; Εδώ στο δυτικό άκρο της Θεσσαλίας εξακολουθεί να έχει το γενικό πρόσταγμα, δίνοντας ζωή στη φύση που τον περιβάλλει. Στην άγρια, ατίθαση, αμόλυντη Νότια Πίνδο, η φύση είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής. 300.000 στρέμματα καλύπτει το Δασικό Σύμπλεγμα Ασπροπόταμου, ένα από τα ωραιότερα της Ελλάδας που αποτελείται από οκτώ δάση Ελάτου, Οξυάς, Πεύκου και Δρυός (Κρανιάς, Δολιανών, Πολυθέας, Καλιρρόης, Στεφανίου, Κατάφυτου, Ανθούσας και Χαλικίου). Τη χλωρίδα της περιοχής συμπληρώνουν οι ιτιές, οι κρανιές, τα πλατάνια, οι καρυδιές, οι αγριοκερασιές, και οι κορομηλιές. Θα βρείτε και θάμνους (κέδρους) ενώ από βότανα ξεχωρίζουν το τσάι, το σαλέπι, η τσουκνίδα, η ρίγανη κ.α.. Πλουσιότατη είναι η περιοχή, επίσης, σε ποικιλία και ποσότητα μανιταριών.

Image

Ένα τέτοιο περιβάλλον αποτελεί το βασίλειο της άγριας ζωής. Η καφέ αρκούδα, ο λύκος, το ζαρκάδι, νιώθουν «σαν στο σπίτι τους». Όσοι αγαπούν το birdwatching θα αναζητήσουν και θα βρουν γερακίνες, χρυσαετούς, μπούφους, γαλαζοπαπαδίτσες, και πράσινους δρυοκολάπτες. Από τα ψηλά στα χαμηλά, η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει σαλαμάνδρες, φρύνους, μεσογειακές χελώνες, αλπικούς τρίτωνες,  σαύρες, αλλά και νερόφιδα, οχιές και δεντρογαλιές. Στα νερά του ποταμού «κυκλοφορούν» η ενδημική ιονική πέστροφα, χέλια, πελοποννησιακές μπριάνες και λιάρες.

Κάθε φυτό, κάθε δέντρο, κάθε πτηνό, κάθε ερπετό, κάθε ζώο έχει τον δικό του ρόλο στη διατήρηση του οικοσυστήματος που έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA 2000.

Image

Το τοπίο του Ασπροπόταμου

Το τοπίο στον Ασπροπόταμο είναι συναρπαστικό: πυκνά δάση, αλπικά λιβάδια, πέτρινα γεφύρια, "ξεχασμένα" μοναστήρια και ποτάμια με κρυστάλλινα νερά συνθέτουν μια εικόνα σχεδόν «αυστρο-ελβετική». Είναι ένα τοπίο που αντιστέκεται στη φθορά του χρόνου και την ανθρώπινη παρέμβαση, μια περιοχή ιδανική για πεζοπορία, ποδηλασία βουνού, ορειβασία και εξερεύνηση της άγριας φύσης, καθώς διαθέτει αρκετά σηματοδοτημένα μονοπάτια που προσφέρονται για ήρεμες και μαγευτικές διαδρομές. Μια από τις ωραιότερες εποχές για να απολαύσετε τα τοπία του Ασπροπόταμου είναι το φθινόπωρο, όταν στα μεικτά δάση του, τα ζεστά χρώματα της οξιάς και της βελανιδιάς αναμειγνύονται με το σκουροπράσινο του έλατου.

Στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα ορθώνονται πανύψηλες κορυφές. Ξεχωρίζουν η Κακαρδίτσα (2429 μ.), το ψηλότερο βουνό της Νότιας Πίνδου και ολόκληρης της Δυτικής Θεσσαλίας, ο Λάκμος ή Περιστέρι ( ψηλότερη κορυφή η Τσουκαρέλα - 2.295 μ.)  και η Νεράιδα ή Καπ Γκρας (1930μ.). Ανάμεσα τους κυλούν οι παραπόταμοι και ο ίδιος ο Άσπρος, ειδικά την άνοιξη, ορμητικός, με την επιφάνεια του να αφρίζει και να «ασπρίζει».

Λίγο χαμηλότερα από τις κορυφές του Λάκμου, βρίσκεται ένα από τα πιο συναρπαστικά και ιδιαίτερα τοπία της Ελλάδας, οι πηγές του Αχελώου με τους πανέμορφους μαιάνδρους, η θρυλική Βερλίγκα. Κατά την αρχαιότητα οι πηγές θεωρούνταν ιερές και φυλάσσονταν από μικρές θεότητες.

Image

Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων

Πρώτον: Ο Ασπροπόταμος και ο Αχελώος είναι το ίδιο ποτάμι, το δεύτερο μεγαλύτερο της Ελλάδας, με μήκος που φτάνει τα 220 χλμ. . Όσο κινείται δίπλα στις πλαγιές της Πίνδου ονομάζεται Ασπροπόταμος, όταν βγαίνει στις «ανοιχτωσιές» ονομάζεται Αχελώος.

Δεύτερον: Περιοχή Ασπροποτάμου θεωρείται ολόκληρη η περιοχή ανάμεσα σε Κακαρδίτσα και Λάκμο στα Δυτικά, και Κόζιακα στα Ανατολικά. Οποιοδήποτε χωριό βρίσκεται κοντά ή δίπλα στον Ασπροπόταμο ή τους παραποτάμους του, θεωρείται «χωριό του Ασπροπόταμου». Τουτέστιν, από το Περτούλι στα ανατολικά μέχρι το Χαλίκι στα δυτικά και από το Στεφάνι στα βόρεια μέχρι τη Μεσοχώρα στα νότια, ότι βρίσκεται εντός αυτού του «τετράπλευρου» θεωρείται «χωριό του Ασπροπόταμου».

Η αντίληψη αυτή τείνει να αλλάξει τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά το «Σχέδιο Καποδίστριας» στο οποίο συμπεριλαμβανόταν η Διευρυμένη Κοινότητα Ασπροποτάμου, που λειτούργησε από το 1999 έως το 2010 και περιελάμβανε τα χωριά Ανθούσα, Χαλίκι, Κρανιά, Κατάφυτο, Μηλιά, Αγία Παρασκευή, Καλλιρρόη, Πολυθέα και Στεφάνι. Αν σε αυτά τα 9 χωριά προσθέσετε δύο που επί «Καποδίστρια» ανήκαν στον Δήμο Αιθήκων, το Γαρδίκι και την Αθαμανία, έχετε τα χωριά που αποτελούν αυτό που σήμερα θεωρείται ο «σκληρός πυρήνας» των χωριών του Ασπροπόταμου. Η σύγχυση επιτείνεται αν συνυπολογίσουμε ότι σήμερα, με το «Σχέδιο Καλλικράτης», τα πρώτα 9 χωριά ανήκουν στον Δήμο Μετεώρων, ενώ τα άλλα 2 στον Δήμο Πύλης.

Image

Με βάση αυτή την «νέα» αντίληψη, «σύνορο» θεωρείται η γέφυρα του Αλέκου, όπου βρίσκεται και η ομώνυμη «πλαζ», αγαπημένη όσων προτιμούν τα καλοκαιρινά μπάνια τους σε ποτάμι. Η πρόσβαση στην περιοχή μπορεί να γίνει από δύο πλευρές. Από βόρεια, από την πλευρά της Καλαμπάκας, από ένα υπέροχο πέρασμα που στα βλάχικα ονομάζεται Κιάτρα Μπροάστα («Ορθή Πέτρα»), το οποίο, δυστυχώς, καταστράφηκε από το πέρασμα της κακοκαιρίας Daniel. Οι εργασίες αποκατάστασης έχουν ξεκινήσει, έχει ανοιχτεί χωματόδρομος, στρωμένος με χαλίκι, ο οποίος επιτρέπει ξανά την πρόσβαση και με συμβατικό όχημα (με λίγη προσοχή).

Ο δεύτερος και δημοφιλέστερος τρόπος πρόσβασης είναι από νότο, από την πλευρά της Πύλης και περιλαμβάνει το πέρασμα από τα πιο αναπτυγμένα τουριστικά χωριά των ορεινών Τρικάλων, την Ελάτη, το Περτούλι και το Νεραϊδοχώρι.

Image

Gini vinis, oaspe!

Όσο όμορφος κι αν είναι ένας τόπος, μια επίσκεψη που δεν συμπεριλαμβάνει τη γνωριμία με τους κατοίκους του και τα έργα τους, είναι λειψή. Ο Ασπροπόταμος είναι 100% «επικράτεια» Βλάχων, αυτής της περήφανης, ορεσίβιας, ημινομαδικής φυλής που από τα αρχαία χρόνια διαφεντεύει τα περάσματα της Πίνδου και όχι μόνο. Σας περιμένουν στα όμορφα χωριά τους, κάποιες χιλιάδες από αυτούς το καλοκαίρι, πολύ-πολύ λιγότεροι τον χειμώνα, για να σας υποδεχτούν ζεστά με ένα «Gini vinis, oaspe», δηλαδή «καλώς ήλθες, φίλε» στη λατινογενή γλώσσα τους. Μπορεί να μπερδευτείτε σε σχέση με το που ακριβώς βρίσκεστε όταν τους ακούσετε να μιλούν για τα χωριά τους με τις παλιές τους ονομασίες (Κρανιά – Κόρνου, Αγία Παρασκευή – Τζούρτζια, Ανθούσα – Λιπινίτσα, Αθαμανία – Μουτσιάρα, Καλιρρόη – Βελίτσιανη, Κατάφυτο – Κότορι, Πολυθέα – Δραγοβίστι, Στεφάνι – Σκληνιάσα), αλλά μην ανησυχείτε! Όπου κι αν βρίσκεστε, είστε σε καλά χέρια!

Οι παραδοσιακές ασχολίες των κατοίκων της περιοχής, κυρίως κτηνοτροφία και υλοτομία, αλλά και οι δύσκολες καιρικές συνθήκες στην περιοχή κατά τους χειμερινούς μήνες, επέβαλαν τον νομαδικό τρόπο ζωής. Το φθινόπωρο έπαιρναν τις «βλαχόστρατες» για να κατηφορίσουν από τις πλαγιές της Πίνδου προς τα πεδινά και την άνοιξη έκαναν την αντίστροφη διαδρομή. Συνηθισμένοι στις συχνές μετακινήσεις πολλοί από τους κατοίκους γίνονταν κυρατζήδες (αγωγιάτες). Το χειμώνα τα χωριά ερήμωναν και πίσω έμεναν μόνο κάποιοι φύλακες να προσέχουν τις περιουσίες, ένας «θεσμός» που διατηρήθηκε μέχρι πριν λίγες δεκαετίες.

Image

Η νομαδική αυτή νοοτροπία διατηρείται στις μέρες μας, ακόμα και όταν δεν συντρέχουν «επαγγελματικοί» λόγοι. Τον χειμώνα, οι κάτοικοι είναι λιγοστοί, αλλά το καλοκαίρι τα χωριά πλημμυρίζουν από κόσμο. Τα μεγαλύτερα από αυτά (Κρανιά, Γαρδίκι, Αγία Παρασκευή, Χαλίκι) αριθμούν κάποιες χιλιάδες «παραθεριστών». Οι Βλάχοι αγαπούν τα χωριά τους όσο και τις ιδιαίτερες παραδόσεις τους, τις οποίες τιμούν με κάθε ευκαιρία και σε κάθε έκφανσή τους. Πολύ ξεχωριστή θέση στην καρδιά τους έχει η μουσική του τόπου τους, με την χρήση του ακορντεόν να αποτελεί συχνά ένα σημαντικό στοιχείο διαφοροποίησης από τις άλλες δημοτικές μουσικές της Πίνδου. 

Ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα

Η αλήθεια είναι ότι τα χωριά του Ασπροπόταμου – με εξαίρεση την Ανθούσα και το Χαλίκι όπου κυριαρχεί η πέτρα – αν και περιβάλλονται από τοπία ασύλληπτης ομορφιάς, δεν διακρίνονται εξίσου για τον αρχιτεκτονικό τους χαρακτήρα. Ο λόγος είναι ότι καταστράφηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές κατά τη διάρκεια της εκκαθαριστικής επιχείρησης «Πάνθηρας» (18 Οκτωβρίου 1943 – 7 Νοεμβρίου 1943) η οποία ισοπέδωσε τα χωριά του Ασπροποτάμου (και άλλων ορεινών περιοχών της Βόρειας και Δυτικής Ελλάδας) με την «δικαιολογία» ότι οι κάτοικοι συνεργάζονταν και πρόσφεραν καταφύγιο στους αντάρτες του ΕΛΑΣ. 

Image

Παρ’ όλα αυτά, η ύπαρξη ενός και μόνο κτηρίου, η εικόνα ενός από τους ομορφότερους ναούς της Ελλάδας, αρκεί να αναπληρώσει αυτό το αρχιτεκτονικό «έλλειμμα». Ο λόγος για την εκκλησία του Τιμίου Σταυρού (γνωστή και ως «Μονή Δολιανών»), η οποία εντυπωσιάζει με τους 13 τρούλους της και δικαιολογημένα αποκαλείται «ο Παρθενώνας του Ασπροποτάμου». Πάρτε το χρόνο σας και απολαύστε αυτό το σπάνιας αρχιτεκτονικής αξίας μνημείο. Ούτως ή άλλως, ο χρόνος στον Ασπροπόταμο κυλάει πιο αργά και η κάθε στιγμή αποκτά νόημα. Γιατί δεν είναι ένας τουριστικός προορισμός με την παραδοσιακή έννοια. Είναι ένα καταφύγιο για όσους αναζητούν αυθεντικότητα, ηρεμία και σύνδεση με τη φύση και την παράδοση. 

Στα βυζαντινά χρόνια, ο οικισμός βρισκόταν στην βόρεια όχθη του Πορταϊκού (ή «Πορτιάτη») ποταμού, εκεί που σήμερα συναντούμε την συνοικία και τον υπέροχο ναό Πόρτα Παναγιά. Τότε ονομαζόταν Μεγάλαι Πύλαι, όνομα που στα χρόνια της Τουρκοκρατίας έδωσε τη θέση του στο «Πόρτα Παζάρ». Ο σύγχρονος οικισμός «πέρασε απέναντι», σε ένα φύσει και θέσει δροσερό και σκιερό μέρος.

Θρησκευτικά μνημεία

Η σημερινή κωμόπολη έχει τη γοητευτική, ράθυμη ατμόσφαιρα της ελληνικής επαρχίας και αξίζει να κάνετε μια βόλτα στα στενά της. Όμως το πιο εντυπωσιακό αξιοθέατο βρίσκεται στα παλιά «λημέρια» στα οποία θα περάσετε διασχίζοντας μια πεζογέφυρα μήκους 120 και πλάτους 2 μέτρων. Μπορείτε να φτάσετε και με αυτοκίνητο από άλλη, κοντινή γέφυρα. Εκεί που βρισκόταν οι Μεγάλαι Πύλαι, θα συναντήσετε ένα βυζαντινό αριστούργημα, τον ιερό ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου, πιο γνωστό ως «Πόρτα Παναγιά», μια τρίκλιτη, θολωτή, σταυρεπίστεγο βασιλική. Αποτελούσε καθολικό σταυροπηγιακής μονής που ιδρύθηκε στο 1283.

Image

Σ’ αυτή την πλευρά του ποταμού, λίγο μακρύτερα, σε απόσταση περίπου 5 χλμ από την πύλη, σε υψόμετρο 650 μέτρων στις πλαγιές του Κόζιακα, βρίσκεται ένα ακόμα σημαντικότατο θρησκευτικό μνημείο, η Μονή Αγίου Βησσαρίωνος Δουσίκου. Ιδρύθηκε το 1535 από το πιο επιφανές τέκνο της Πύλης, τον Άγιο Βησσαρίωνα (πολιούχος της Πύλης, των Τρικάλων και της Καλαμπάκας), την εποχή που ήταν Μητροπολίτης Λάρισας. Είναι ένα από τα λίγα μοναστήρια εκτός Αγίου Όρους στο οποίο ισχύει το άβατον, δηλαδή απαγορεύεται η είσοδος γυναικών κατόπιν καταγεγραμμένης επιθυμίας του ιδρυτή του. 

Εξωτερικά θυμίζει φρούριο – όντως υπήρξε κάτι σαν κάστρο και καταφύγιο για Έλληνες αγωνιστές σε εποχές δύσκολες για το έθνος. Στα χρόνια της ακμής του είχε 365 κελιά, όσα και οι μέρες του χρόνου. Η αγιογράφηση του Καθολικού εντυπωσιάζει και αποδίδεται στην φημισμένο Κωνσταντινουπολίτη καλλιτέχνη της Κρητικής Σχολής, Τζώρτζη, ενώ πολύτιμοι θησαυροί κρύβονται και στην Βιβλιοθήκη.

Η μονή Δουσίκου δεν είναι το μοναδικό κληροδότημα του Αγίου Βησσαρίωνος στην Πύλη. Χρηματοδότησε την κατασκευή πολλών πέτρινων γεφυριών στα ορεινά της Θεσσαλίας και ένα από τα εντυπωσιακότερα βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα έξω από την Πύλη. Το γεφύρι της Πύλης (γνωστό και «Αγίου Βησσαρίωνα» ή «Πόρτα Παναγιάς») είναι ένα από τα μεγαλύτερα μονότοξα της Ελλάδας και διατηρείται σε άριστη κατάσταση. 

Image

Ονειρικό Γεφύρι

Λίγα χλμ. μετά την Πύλη η διάσχιση μιας στενής γέφυρας σε ένα εντυπωσιακό σημείο της κοιλάδας του Πορταϊκού, οριοθετεί την αρχή της διαδρομής που ακολουθεί τις πλαγιές του Κόζιακα (ή «Κερκέτιου») και περνάει από τα πιο διάσημα ορεινά θέρετρα των Τρικάλων, την Ελάτη, τα Λιβάδια Περτουλίου και το Περτούλι (τα οποία αποτελούν ξεχωριστά «κεφάλαια»). Πριν όμως συνεχίσετε σε αυτόν τον δρόμο επιβάλλεται μια παράκαμψη στο σημείο που οι πινακίδες δείχνουν προς Στουρναραίικα και γεφύρι Παλαικοκαρυάς. Το εν λόγω πέτρινο γεφύρι είναι ίσως το ομορφότερο και πιο πολυφωτογραφημένο της Ελλάδας, καθώς βρίσκεται σε μια μαγευτική τοποθεσία με δύο καταρράκτες να συμπληρώνουν ιδανικά το παραμυθένιο σκηνικό. Στον ομώνυμο οικισμό θα βρείτε παραδοσιακή δριστέλα («νεροτριβή»). Μια μικρή παράκαμψη, θα σας οδηγήσει στο Ροποτό, το "χωριό που βυθίζεται" με την εντυπωσιακή, κεκλιμμένη εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου. Συνεχίζοντας με κατεύθυνση δυτική σε αυτή τη διαδρομή, και αφού περάσετε από όμορφα χωριά, όπως τα Στουρναραίικα και η Μεσοχώρα, θα φτάσετε στα Τζουμέρκα και την Άρτα.

Το «θεραπευτικό» βουνό

Επιστρέφοντας στην «κεντρική» διαδρομή, θα ακολουθήσετε τις πλαγιές του Κόζιακα. Τα δάση του χαρακτηρίζονται από πολύ πλούσια πανίδα και μεγάλη ποικιλία αρωματικών και φαρμακευτικών βοτάνων. Σύμφωνα με τον μύθο, ο θεός της Ιατρικής, Ασκληπιός περιφερόταν σε αυτά τα υπέροχα τοπία αναζητώντας τις πρώτες ύλες για τα θεραπευτικά του «σκευάσματα». 

Από την Ελάτη, τα Λιβάδια Περτουλίου και την Κόρη (υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές), μονοπάτια οδηγούν στο Ορειβατικό Καταφύγιο Κόζιακα (τηλ. Επικοινωνίας: 6939173337, 6979293482, 6977662569 & 6947819298), που εγκαινιάσθηκε το 1959  στα 1750 μέτρα υψόμετρο. Από το καταφύγιο, η ψηλότερη κορυφή, Αστραπή, στα 1901 μέτρα, απέχει μόλις 30 λεπτά πεζοπορίας.

Image

Πέρασμα στα βλαχοχώρια

Αφήνοντας πίσω σας το Περτούλι, στην ουσία (αλλά όχι «τυπικά») έχετε εισέλθει στην «επικράτεια» του Ασπροπόταμου, καθώς οι κάτοικοι των επόμενων χωριών του Κόζιακα μοιράζονται την βλάχικη καταγωγή και τις κοινές παραδόσεις με τους «καθαυτό» Ασπροποταμίτες. Πρώτο χωριό μετά το Περτούλι, είναι ο τρίτος τουριστικός πόλος της περιοχής, το πανέμορφο Νεραϊδοχώρι, το οποίο απλώνεται αμφιθεατρικά σε πλαγιά – όπως και όλα τα χωριά από εδώ και πέρα -και διαθέτει πολύ καλές υποδομές. Κάτω από το χωριό, στην κοιλάδα του Καμνιαΐτη, θα βρείτε το πέτρινο γεφύρι του Χατζηπέτρου κοντά στο πολύ καλοδιατηρημένο τμήμα της παλιάς «βλαχόστρατας». Μια ερώτηση στους ντόπιους θα σας διευκολύνει πολύ στην εύρεση τους.

Συνεχίζοντας με κατεύθυνση δυτική, θα βρείτε σε εντυπωσιακή τοποθεσία τον λιθόκτιστο ναό της Αγίας Παρασκευής να εποπτεύει όλη την κοιλάδα. Λίγα μέτρα μακρύτερα θα απολαύσετε την πανοραμική θέα της πολύ «κατηφορικής» Πύρρας, όπου αξίζει να αναζητήσετε το ναό του Αγίου Μοδέστου με τον κοκκινωπό τρούλο και τις όμορφες αγιογραφίες.

Image

Επόμενο χωριό, η επίσης «κατηφορική» Δέση, στα βόρεια της οποίας, στη θέση Κρεμαστή, αξίζει να αναζητήσετε τον πανύψηλο καταρράκτη, ειδικά την άνοιξη όταν τα νερά τρέχουν ορμητικά. Νότια της Δέσης, κάτω από τον δρόμο βρίσκεται το χωριό Άγιος Νικόλαος (παλιά ονομασία «Καμνιάι») και σχεδόν απέναντι, «πνιγμένο» στη βλάστηση το Δροσοχώρι (παλιά ονομασία «Τυφλοσέλι»), όπου θα βρείτε άλλον ένα καταρράκτη, τη «Μάνα του Νερού». 

Πάντα με κατεύθυνση δυτική, λίγο παρακάτω θα δείτε στο δεξί σας χέρι τον πολύ ιδιαίτερο ναό του Αγίου Νικολάου Ασφάκας, «σφηνωμένο» σε ένα επιβλητικό κάθετο βράχο. Λίγα χιλιόμετρα σας χωρίζουν πια από τη Γέφυρα Αλεξίου, όπου ξέρετε πια πως είστε «και με τη βούλα» στον Ασπροπόταμο!

Το γεγονός ότι η αρχαία Τρίκκη ήταν, σύμφωνα με τον γεωγράφο του 1^ου αιώνα π.Χ. Στράβωνα, η γενέτειρα του θεού της Ιατρικής, Ασκληπιού, της χάρισε διαχρονική αίγλη στο πέρασμα του χρόνου. Η αρχαιότερη γραπτή μνεία της Τρίκκης βρίσκεται στον ομηρικό κατάλογο νηών, όπου αναφέρεται ότι η πόλη συμμετείχε στην εκστρατευτική δύναμη των Ελλήνων στον Τρωικό πόλεμο με 30 πλοία και αρχηγούς τους δυο γιους του Ασκληπιού, Μαχάονα και Ποδαλείριο, οι οποίοι είχαν διδαχτεί από τον πατέρα τους την ιατρική τέχνη. Η αρχαία πόλη εκτεινόταν από τις βόρειες όχθες του ποταμού Ληθαίου, μέχρι το λόφο του βυζαντινού κάστρου, ελάχιστα ίχνη της όμως είναι ορατά, λόγω συνεχούς κατοίκησης. Αντιθέτως αυτό που είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού στα Τρίκαλα είναι η εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες που έχουν χαρίσει στην πόλη τον άτυπο τίτλο της πιο «Hi-Tech» πόλης της Ελλάδας.

Ο ποταμός Ληθαίος ήταν από τα αρχαία χρόνια και παραμένει ως σήμερα το σημείο αναφοράς της πόλης. Πάνω από 10 γέφυρες διασχίζουν το ποτάμι, όμως είναι η κεντρική, μια υπέροχη μεταλλική κατασκευή, αυτή που κερδίζει τα βλέμματα. Είναι γνωστή και ως «γαλλική» γιατί σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε μεταξύ 1886 και 1888 από Γάλλους μηχανικούς της εταιρείας «Σιδηρόδρομοι Θεσσαλίας» και αποτελεί το κλασσικό σημείο συνάντησης της πόλης.

Image

Περπατώντας στην πόλη

Με αφετηρία τη «γαλλική» γέφυρα, και αφού θαυμάσουν το τοπίο με τα πλατάνια στις όχθες του Ληθαίου, οι περισσότεροι επισκέπτες επιλέγουν να ξεκινήσουν την γνωριμία τους με τα Τρίκαλα από τον πεζόδρομο Ασκληπιού, το πιο «ζωντανό» δρόμο της πόλης, στα νότια του ποταμού. Ο δρόμος, που οι Τρικαλινοί αποκαλούν «Παραλία», συγκεντρώνει δεκάδες εμπορικά καταστήματα και καφέ και σφύζει από κίνηση σχεδόν όλες τις ώρες της ημέρας. Η προέκταση του πεζοδρόμου φτάνει μέχρι τον Σιδηροδρομικό Σταθμό.

Image

Επιστρέφοντας στην «γαλλική» γέφυρα και περνώντας στα βόρεια του Ληθαίου βρίσκονται τα Μανάβικα, μια κάποτε κακόφημη συνοικία που φιλοξενούσε οίκους ανοχής, αλλά μετατράπηκε σε έτερο πόλο της κοινωνικής ζωής της πόλης, με το άνοιγμα εστιατορίων, μεζεδοπωλείων  και καλόγουστων μπαρ. Παρ’ όλα αυτά, το πιο διάσημο σημείο των Μανάβικων είναι η τοιχογραφία 150 τετραγωνικών μέτρων, που μετέτρεψε τον άχαρο τοίχο μιας πολυκατοικίας σε έργο τέχνης.

Εκεί που τελειώνουν τα Μανάβικα αρχίζει το Βαρούσι, η παλιά πόλη των Τρικάλων που γνώρισε μεγάλη ακμή μεταξύ 17^ου και 19^ου αιώνα, όταν και κτίστηκαν τα περισσότερα από τα αρχοντικά που θαυμάζει σήμερα ο επισκέπτης. Ο περίπατος στα στενά σοκάκια προσφέρει ένα υπέροχο ταξίδι στον χρόνο. Πάνω από το Βαρούσι, δεσπόζει το Βυζαντινό Φρούριο και ο Πύργος του Ωρολογίου που αποτελεί το «σήμα κατατεθέν» της πόλης.

Image

Χώροι Πολιτισμού

Τα Τρίκαλα έχουν μεγάλη πολιτιστική παράδοση και η συμβολή τους ειδικά στον χώρο της λαϊκής μουσικής είναι τεράστια. Ο συνθέτης Απόστολος Καλδάρας, ο στιχουργός Κώστας Βίρβος, ο σπουδαίος τραγουδιστής Δημήτρης Μητροπάνος ήταν όλοι Τρικαλινοί! Όμως πάνω από όλους στέκει, ηγετική και αξεπέραστη, η μεγάλη μορφή του Βασίλη Τσιτσάνη. Αν θέλετε να μάθετε τα πάντα για τη ζωή και το έργο του μεγάλου λαϊκού βάρδου, επιβάλλεται μια επίσκεψη στο εντυπωσιακό Κέντρο Έρευνας – Μουσείο Τσιτσάνη.

Δίπλα στο Μουσείο Τσιτσάνη βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα μνημεία των Τρικάλων, το Τέμενος Οσμάν Σαχ γνωστό και ως «Κουρσούμ» ή «Κουρσούν» («μόλυβδος») τζαμί, το οποίο ήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων.  Είναι το μοναδικό έργο του κορυφαίου αρχιτέκτονα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Μιμάρ Σινάν, στην Ελλάδα. Να σημειώσουμε ότι ο Μιμάρ Σινάν ήταν ελληνικής καταγωγής, από το χωριό Άγιοι Ανάργυροι (σήμερα «Agirnas») της Καισάρειας. 

Άλλος σημαντικός χώρος πολιτισμού είναι το Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού Κλιάφα όπου λειτουργεί μουσείο τοπικής ιστορίας, αλλά και βιομηχανικό μουσείου, ενώ διαθέτει επίσης μεγάλη αίθουσα για πολιτιστικές εκδηλώσεις και βιβλιοθήκη με 6.000 βιβλία. 

Image

Πολύ σημαντικό βιομηχανικό μνημείο της πόλης είναι και ο Μύλος Ματσόπουλου που υπήρξε ο πρώτος βιομηχανικός αλευρόμυλος που χτίστηκε στην Ελλάδα και ο μεγαλύτερος των Βαλκανίων. Ο Μύλος λειτούργησε για έναν αιώνα (1884 – 1984) και έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Σήμερα έχει μετατραπεί σε πολυχώρο τέχνης και πολιτισμού που περιλαμβάνει το Βιομηχανικό Μουσείο, αίθουσα κινηματογράφου, θερινό σινεμά, εργαστήρια θεάτρου, ζωγραφικής και γλυπτικής και καφετέρια. Για περισσότερο από ένα μήνα, την περίοδο των Χριστουγέννων, μεταμορφώνεται στον Μύλο των Ξωτικών, το «Χριστουγεννιάτικο Χωριό» που έχει μετατρέψει τα Τρίκαλα στον κορυφαίο εορταστικό προορισμό της Ελλάδας!