Η «πρόγονος» αρχαία Φάρσαλος, θεωρείται η συνέχεια της μυκηναϊκής, ομηρικής Φθίας, της πατρίδας του Αχιλλέα και των Μυρμιδόνων, των μυρμηγκιών που σύμφωνα με τον μύθο μεταμορφώθηκαν από τον Δία σε θρυλικούς πολεμιστές. Την σχέση των Φαρσάλων με τον εμβληματικό μυθικό ήρωα τους πιστούς πολεμιστές του, μας θυμίζουν το άγαλμα του ήρωα στην πλατεία Δημαρχείου,  το άγαλμα της Θέτιδας που κρατάει τον Αχιλλέα, βρέφος, από τη φτέρνα στις πηγές Απιδανού, στο κέντρο της πόλης, αλλά και το γλυπτό ενός μυρμηγκιού που κρατά δόρυ και ασπίδα, στην είσοδο της. 

Image

Αρχαία Φάρσαλος

Τα Φάρσαλα, τοποθετημένα στο στρατηγικής σημασίας πέρασμα που συνδέει τον κάμπο της Θεσσαλίας με τη νότια Ελλάδα αποτέλεσαν θέατρο σημαντικών μαχών σε όλο τον ρου της ιστορίας. Στο λόφο του Προφήτη Ηλία, αφού διασχίσετε το όμορφο αισθητικό δάσος Φαρσάλων θα βρεθείτε στα ερείπια της αρχαίας και βυζαντινής Ακρόπολης με τα επιβλητικά τείχη. Από εδώ θα απολαύσετε πανοραμική θέα της πόλης και του «κυματιστού» κάμπου που την περιβάλλει μέχρι τον Όλυμπο και τον Κίσσαβο.

Σε διάφορες θέσεις, κυρίως στο Βαρούσι, την «παλιά» πόλη έχουν έρθει στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα από διάφορες εποχές, όμως τα πιο εντυπωσιακά, ένας αρχαϊκός θολωτός τάφος και ένας Μυκηναϊκός θαλαμοειδής τάφος (6^ος-5^ος αιώνας π.Χ.), βρίσκονται στο Δυτικό Νεκροταφείο Αρχαίας Φαρσάλου. Το πιο σημαντικό εύρημα, ένα κτέρισμα στον θολωτό τάφο, ο καλυκωτός, μελανόμορφος κρατήρας του διάσημου ζωγράφου της αρχαϊκής περιόδου, Εξηκία, καταδεικνύει ότι από τα αρχαία χρόνια οι κάτοικοι της περιοχής θεωρούσαν εαυτούς απόγονους του Αχιλλέα.

Image

Πριν αναχωρήσετε από την πόλη, αξίζει να κάνετε μια βόλτα στις όμορφες πλατείες της και να αναζητήσετε στον «τουρκικό» μαχαλά τον Πύργο Καραμίχου, ένα εξαιρετικά καλοδιατηρημένο δείγμα «κούλιας» ή «πυργόσπιτου» του 18^ου αιώνα. Βεβαίως, για να μην ξεχνιόμαστε, είναι αδύνατον να φύγετε από τα Φάρσαλα, χωρίς ένα μεγάλο κομμάτι φρέσκου, ζεστού, βουτυράτου χαλβά, ειδικά αν η «αχίλλειος πτέρνα» σας είναι τα παραδοσιακά γλυκά. 

Image

Εκτός πόλης

Οι σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι δεν περιορίζονται στα όρια της πόλης αλλά απλώνονται σε όλη, σχεδόν, την έκταση του Δήμου Φαρσάλων. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος Σκοτούσσας και το Ιερό Άντρο των Νυμφών και του Πάνα στο σπήλαιο Καράπλα. Σε κάπως μεγαλύτερη απόσταση, ανατολικά της πόλης σχεδόν  στα «σύνορα» των νομών Λάρισας και Μαγνησίας,  στη θέση που είναι γνωστή ως «Κάστρο Καλλιθέας», κοντά στο ομώνυμο χωριό, βρίσκεται η αρχαία πόλη της «Περιοικίδος Αχαΐας Φθιώτιδος», Πεύμα. Βορειότερα κοντά στο χωριό Ερέτρια, στη θέση Τσαγγλί Μαγούλα βρίσκονται τα ερείπια προϊστορικού (νεολιθικού) οικισμού και αρχαίου κάστρου.

Image

Το ενδιαφέρον της περιοχής δεν εξαντλείται στους αρχαιολογικούς χώρους. Νεότερα μνημεία και άλλα αξιοθέατα εμπλουτίζουν τον ταξιδιωτικό της χάρτη. Σε μικρή απόσταση βόρεια της πόλης, ακριβώς δίπλα στον δρόμο που έρχεται από τη Λάρισα βρίσκεται ένα παραγνωρισμένο αρχιτεκτονικό μνημείο, η γέφυρα του Ενιπέα, παλιότερα γνωστή ως το «Γεφύρι του Πασά». Μέχρι τη δεκαετία του ’90 αποτελούσε τμήμα της επαρχιακής οδού Λάρισας-Φαρσάλων. Πρόκειται για ένα τεράστιο πετρογέφυρο (μήκος 110 μέτρα, πλάτος 5,5 μέτρα) που οικοδομήθηκε το 1752, διαθέτει επτά ανισομεγέθη τόξα και έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο. Πολύ κοντά βρίσκεται και ο παλιός Σιδηροδρομικός Σταθμός Φαρσάλων (λειτουργούσε μέχρι το 1998), το οποίο οι πολύ δραστήριοι «Φίλοι» του έχουν μετατρέψει σε άτυπο μουσείο. Για όσους θυμούνται με νοσταλγία τα μαθητικά τους χρόνια, το Σχολικό Μουσείο Βρυσιάς θα ξυπνήσει ευχάριστες αναμνήσεις. 

Image

Στις εποχές προ Κιλελέρ και Μαρίνου Αντύπα, στα χρόνια των τσιφλικάδων και των κολίγων θα σας μεταφέρουν τα δύο κονάκια - τσιφλικόσπιτα που σώζονται στην περιοχή. Το ένα, το Κονάκι Χαροκόπου (ιδιοκτησίας Κυζερίδη) βρίσκεται στο Πολυνέρι και σώζεται σε άριστη κατάσταση. Αντίθετα, ετοιμόρροπο, αλλά ακόμα μεγαλοπρεπές είναι το Κονάκι Βασιλείου στον Παλαιόμυλο. 

Μόλις 10 χλμ. από τον Παλαιόμυλο, πολύ κοντά στην Ασπρόγεια θα βρείτε ένα από τα πιο ιδιαίτερα και εντυπωσιακά αξιοθέατα όχι μόνο των Φαρσάλων, αλλά ολόκληρης της Θεσσαλίας, τον Τεκέ («μοναστήρι – ερημητήριο») των Μπεκτασήδων Δερβίσηδων. Οι πινακίδες γράφουν «Μονή Τεκέ Φαρσάλων», η παλιά ονομασία ήταν «Ιρενί Τεκές» («Ιρενί» ήταν η παλιά ονομασία της Ασπρόγειας), οι ντόπιοι το ξέρουν ως «Αλβανικό Μοναστήρι», ενώ θα τον βρείτε καταγεγραμμένο και ως «Τεκέ Ντουρμπαλί Σουλτάν». Όπως και να το πείτε, είναι ένα υποβλητικό μέρος που αντηχεί τον μυστικισμό των Σούφηδων, αυτού του ανεκτικού και ανεξίθρησκου μουσουλμανικού δόγματος που βρέθηκε στη «σκιά» Σιιτών και Σουνιτών, των δύο κυρίαρχων κλάδων του Ισλάμ.

Ένα από τα μεγαλύτερα, ομορφότερα και πιο δημοφιλή χωριά του Πηλίου προσφέρεται σε συσκευασία «4 σε 1»! Οι τέσσερις συνοικίες της Τσαγκαράδας (Άγιος Στέφανος, Αγία Κυριακή, Αγία Παρασκευή, Ταξιάρχες), απέχουν αρκετά η μία από την άλλη και θα μπορούσαν να είναι «ανεξάρτητα» χωριουδάκια. Ο οικιστικός ιστός είναι αρκετά «χαλαρός» και απλώνεται σε μήκος σχεδόν 4 χιλιομέτρων. 

Image

Η «κεντρική» πλατεία του χωριού, θεωρείται σήμερα αυτή της Αγίας Παρασκευής, με τον ομώνυμο ναό και τον εντυπωσιακό χιλιόχρονο πλάτανο. Ένα καλντερίμι που ξεκινάει από εδώ, οδηγεί σε δύο επιβλητικά κτήρια, την Αχιλλοπούλειο και τη Νανοπούλειο σχολή, που ιδρύθηκαν από Αιγυπτιώτες της Τσαγκαράδας. Ένα άλλο καλντερίμι οδηγεί στην έτερη, «ζωντανή» πλατεία του χωριού, στους Ταξιάρχες, περνώντας από ένα ακόμα ιστορικό κτήριο, το Καρτάλειο δημοτικό σχολείο. Στην πλατεία των Ταξιαρχών, θα δείτε την εντυπωσιακή εκκλησία του 1786 και μια ωραία κρήνη με τέσσερις κρουνούς. 

Όχι μόνο βουνό

Η Τσαγκαράδα έχει δύο διεξόδους προς τη θάλασσα. Η μια επιλογή είναι η διάσημη παραλία του Μυλοπόταμου, που χωρίζεται σε δύο κολπίσκους που χωρίζονται από έναν βράχο, αλλά συνδέονται μέσω ενός  φυσικού «τούνελ». Το χειμώνα, η μανιασμένη θάλασσα, σχεδόν «καταπίνει» την παραλία.

Image

 Η άλλη διέξοδος είναι η δυσπρόσιτη, «εξωτική» παραλία της Φακίστρας, Θα χρειαστεί να αφήσετε το αυτοκίνητο σας σε ένα πλάτωμα εκεί που τελειώνει το δρόμος και να περπατήσετε για λίγο για να την προσεγγίσετε. Από το σημείο οπού θα αφήσετε το αυτοκίνητο, ένα άλλο μονοπάτι θα σας οδηγήσει στο «Κρυφό Σχολειό» της Φακίστρας, οπού σε δύο γειτονικές σπηλιές θα βρείτε το ασκηταριό ενός μοναχού, που μάθαινε κολλυβογράμματα στα παιδιά της Τσαγκαράδας κατά την Τουρκοκρατία, αλλά και ένα πανέμορφο υπόσκαφο εκκλησάκι, την Παναγία τη Μεγαλομάτα, όπου μετά βίας χωρούν δύο άτομα. Τρία μαδέρια και 5-6 εικόνες αποτελούν το ταπεινό τέμπλο αυτού του ναού. 

Μια τρίτη διέξοδος προς την θάλασσα μπορεί να συνδυαστεί με πεζοπορία. Από την Τσαγκαράδα ξεκινάει ένα από τα ομορφότερα μονοπάτια – καλντερίμια του Πηλίου που καταλήγει στις ακτές του Αιγαίου, στην Νταμούχαρη.

Image

Μια μεγάλη απώλεια

Μέχρι το 2021, στο νότιο άκρο της Τσαγκαράδας, βρισκόταν ένα από τα ωραιότερα πέτρινα τοξωτά γεφύρια του Πηλίου, κατασκευασμένο το 1787 από Ζουπανιώτες μάστορες. Το γεφύρι αυτό στεκόταν σε μια ειδυλλιακή ρεματιά, πλαισιωμένο από αιωνόβια πλατάνια. Δυστυχώς, η πτώση ενός δέντρου από σφοδρή κακοκαιρία οδήγησε στην κατάρρευσή του, αφήνοντας πίσω μόνο τις μνήμες και την ελπίδα για αποκατάσταση.